PV tanısı koymak ve hastanın tedavi cevabını ölçmek için genellikle hemoglobin ve hematokrit konsantrasyonları kullanılır.
Hemoglobin kırmızı kürelerde bulunan ve akciğerlerden vücut dokularına oksijen taşıyan demir-içeren proteindir. Kandaki hemoglobin konsantrasyonu her bir litre kanın gram olarak içerdiği hemoglobin şeklinde ifade edilir. Sağlıklı bireylerde konsantrasyon kadınlarda litrede 120 – 150 gram hemoglobin, erkeklerde bir litre kanda 140 – 180 gram hemoglobin arasında değişmektedir.
Hematokrit kan hacmindeki kırmızı kürelerin oranıdır ve genellikle yüzde ile veya kandaki hemoglobin konsantrasyonunun artışı ile ifade edilir. Sağlıklı bireylerde hematokrit kadınlarda %36 – 46, erkeklerde %42 – 52 arasındadır.
PV tanısını doğrulamak amacıyla kan testlerinden elde edilen diğer diagnostik özellikler şunlardır:
• Beyaz küre sayısında, özellikle bir tip beyaz küre olan nötrofil sayısında artış. Birçok PV hastasında beyaz küre sayısı hafif artış gösterir. Bu artış genellikle ilerleme göstermez.
• Hastaların en az %50’sinde görülen platelet sayısı artışı. Platelet sayısındaki artış ilerleme gösterebilir.
• Kan hücrelerinde JAK2 mutasyonunun bulunması.
• Kırmızı küre kitlesinde artış (hematokrit veya hemoglobin konsantrasyonu mutlak bir artış göstermezse genellikle kırmızı küre kitlesindeki artış ölçülür).
• Normal veya normale yakın arterial oksijen saturasyonu.
• Kanda eritropoietin (EPO) seviyesinin düşük olması. (PV’de kan EPO seviyesi genellikle düşüktür, fakat sekonder polisitemide normal veya yüksektir. Sekonder polisitemiler bu broşürde ileride tartışılacaktır.)
Kemik İliği Muayenesi
Her ne kadar kemik iliği analizi tanı koymak için gerekli değilse de yapılan testlerin bir parçası olabilir. PV tanısı konduğunda kemik iliği, kan yapıcı hücrelerin aşırı derecede artışı nedeniyle normalden fazla sayıda hücre içermektedir ve ilave kırmızı kürelerin yapılması nedeniyle demir eksikliği vardır. Kemik iliği hücrelerinde kromozom analizi de yapılabilir. PV’nin özelliği olan ilave eritropoietin yokluğunda kemik iliği kırmızı küre prekürsörlerinin çoğalma yeteneğini incelemek amacıyla bu prekürsörlerin çoğalması konusunda çalışma yapılabilir.