Hastalığın Tanısı Nasıl Konulur?
- KML Nedir?
- Sebepler ve Risk Faktörleri
- Hastalığın Bulgu Ve Belirtileri Nelerdir?
- Hastalığın Tanısı Nasıl Konulur?
- KML Fazları Nelerdir?
- KML ile İlişkili Hastalıklar Nelerdir?
- Hastalığın Tedavisi Nasıldır?
- Diğer KML İlaç Tedavileri
- Tedavi Cevabının Ölçümü Nasıl Yapılır?
- Kök Hücre Transplantasyonu
- Klinik Çalışmalar
- Hastalıkla Yaşamak
Birçok vakada KML tanısı koymak için kan ve kemik iliği hücreleri incelenir. Kan ve kemik iliği hücrelerini incelemek için çeşitli laboratuar testleri yapılır; örneğin:
Tam Kan Sayımı: Bu test kandaki hücre sayısını ve tipini belirler. KML’de hemoglobin konsantrasyonu düşer ve beyaz küre sayısı genellikle çok yüksek seviyelere çıkar. Platelet sayısı KML’nin şiddetine bağlı olarak artabilir veya azalabilir. Boyanmış kan hücrelerinin ışık mikroskobunda incelenmesi KML hastalarında beyaz kürelerin karakteristik özelliklerini gösterir: az miktarda immatür hücreler (lösemik blast hücreleri ve promiyelositler) ve çok sayıda olgunlaşmakta olan veya tam olarak olgunlaşmış beyaz küreler (miyelositler ve nötrofiller). Sağlıklı bireylerin kanında blast hücreleri, promiyelositler ve miyelositler bulunmaz.
Sitogenetik Analiz: Bu test kromozom sayısını ve yapısını gösterir. Kan testi bulgularını doğrulamak ve kromozom anomalisi olup olmadığını saptamak amacıyla kemik iliğinden alınan örnekler incelenir. Kemik iliği testleri “kemik iliği aspirasyonu” ve “kemik iliği biyopsisi”dir. Bu testler genellikle birlikte yapılır. Kemik iliği aspirasyonunda hücre örneği almak için kalça kemiği yoluyla kemik iliği içine özel bir iğne yerleştirilir. Kemik iliği biyopsisinde kemik iliği içeren kemik örneği elde etmek amacıyla özel bir iğne kullanılır. Her iki örnek kromozom değişiklikleri ve diğer hücre değişikliklerini araştırmak amacıyla mikroskop altında incelenir. Kemik iliği hücrelerinde Ph kromozomunun (kısalmış kromozom 22) varlığının yanı sıra beyaz küre sayısında artış ve diğer karakteristik kan ve kemik iliği testi bulguları KML tanısını doğrular.
Floresan İn Situ Hibridizasyon (FISH): KML hastalarının yaklaşık %90’ında sitogenetik analizle saptanabilen Ph kromozomları mevcuttur. Klinik olarak KML bulguları olan hastaların küçük bir bölümünde sitogenetik olarak saptanabilen Ph kromozomları yoktur, fakat bu hastalarda kromozom 22’de Bcr-Abl gen testi pozitiftir. KML’nin saptanmasında FISH, Ph kromozomunu tanımlayan sitogenetik testlere göre daha duyarlı bir yöntemdir. FISH Bcr-Abl geninin varlığını saptayan kantitatif bir testtir (bakınız Şekil 6). Genler DNA segmentlerinden oluşur. FISH seçilmiş DNA parçalarına, bu konuda Abl ve Bcr’ye spesifik DNA-bağlayıcı ajanları kullanır. Hem Bcr hem de Abl problerı farklı renklerde ışık yayan kimyasallarla etiketlenir. Bu renk geni içeren kromozomda, normal olarak Abl için kromozom 9 ve Bcr için kromozom 22’de görülür. FISH, KML hücrelerinde kromozom 22’ye taşınan kromozom 9 parçasını saptayabilir. FISH kan hücrelerinde Bcr-Abl’yi saptayabildiğinden KML tedavisi sonucunda dolaşımdaki KML hücrelerinin sayısında anlamlı bir düşüş olup olmadığını saptamada kullanılabilir.
Şekil 6. Floresan in situ hibridizasyon veya FISH, KML’de Bcr-Abl genini işaretlemek için floresan moleküllerini kullanan bir yöntemdir. Normal hücrelerde, iki kırmızı ve iki yeşil işaret sırasıyla normal Abl ve Bcr genlerinin lokalizasyonunu gösterir. Anormal hücrelerde, kırmızı ve yeşil işaretlerin füzyonu aracılığıyla Bcr-Abl füzyonu görülür. Genellikle sarı floresanla saptanır (oklarla gösterilmektedir).
Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR): Bcr-Abl geni moleküler analizle de saptanabilir. Kantitatif PCR testi kan veya kemik iliği hücrelerine uygulanabilen moleküler test yöntemidir. Bcr-Abl genini tanımlamak ve ölçmekte kullanılanl en duyarlı kan veya kemik iliği hücresi testidir. PCR testi az miktarda spesifik RNA veya DNA parçacıklarının daha kolay saptanabilmesi için bu parçacıkları artırır veya “genişletir”. Bu nedenle, Bcr-Abl anormalliği çok az sayıda hücrede mevcut olsa bile saptanabilir. Bir milyon hücre içinde tek bir hücre bile PCR testi ile saptanabilir. Kanda Bcr-Abl olan hücrelerin sayısını belirlemek için kantitatif PCR kullanılır; bu test yüksek sensitivite derecesi nedeniyle en fazla kullanılan ve en uygun PCR testi olmuştur.
Hastanın tedavi cevabını takip etmek için kan hücresi sayımı, kemik iliği incelemeleri, FISH ve PCR kullanılabilir. Tedavi boyunca kırmızı küre, beyaz küre, platelet ve KML hücresi sayıları düzenli olarak incelenir (bakınız Tedavi Cevabının Ölçümü.)
- KML Nedir?
- Sebepler ve Risk Faktörleri
- Hastalığın Bulgu Ve Belirtileri Nelerdir?
- Hastalığın Tanısı Nasıl Konulur?
- KML Fazları Nelerdir?
- KML ile İlişkili Hastalıklar Nelerdir?
- Hastalığın Tedavisi Nasıldır?
- Diğer KML İlaç Tedavileri
- Tedavi Cevabının Ölçümü Nasıl Yapılır?
- Kök Hücre Transplantasyonu
- Klinik Çalışmalar
- Hastalıkla Yaşamak
Tam Kan Sayımı: Bu test kandaki hücre sayısını ve tipini belirler. KML’de hemoglobin konsantrasyonu düşer ve beyaz küre sayısı genellikle çok yüksek seviyelere çıkar. Platelet sayısı KML’nin şiddetine bağlı olarak artabilir veya azalabilir. Boyanmış kan hücrelerinin ışık mikroskobunda incelenmesi KML hastalarında beyaz kürelerin karakteristik özelliklerini gösterir: az miktarda immatür hücreler (lösemik blast hücreleri ve promiyelositler) ve çok sayıda olgunlaşmakta olan veya tam olarak olgunlaşmış beyaz küreler (miyelositler ve nötrofiller). Sağlıklı bireylerin kanında blast hücreleri, promiyelositler ve miyelositler bulunmaz.
Sitogenetik Analiz: Bu test kromozom sayısını ve yapısını gösterir. Kan testi bulgularını doğrulamak ve kromozom anomalisi olup olmadığını saptamak amacıyla kemik iliğinden alınan örnekler incelenir. Kemik iliği testleri “kemik iliği aspirasyonu” ve “kemik iliği biyopsisi”dir. Bu testler genellikle birlikte yapılır. Kemik iliği aspirasyonunda hücre örneği almak için kalça kemiği yoluyla kemik iliği içine özel bir iğne yerleştirilir. Kemik iliği biyopsisinde kemik iliği içeren kemik örneği elde etmek amacıyla özel bir iğne kullanılır. Her iki örnek kromozom değişiklikleri ve diğer hücre değişikliklerini araştırmak amacıyla mikroskop altında incelenir. Kemik iliği hücrelerinde Ph kromozomunun (kısalmış kromozom 22) varlığının yanı sıra beyaz küre sayısında artış ve diğer karakteristik kan ve kemik iliği testi bulguları KML tanısını doğrular.
Floresan İn Situ Hibridizasyon (FISH): KML hastalarının yaklaşık %90’ında sitogenetik analizle saptanabilen Ph kromozomları mevcuttur. Klinik olarak KML bulguları olan hastaların küçük bir bölümünde sitogenetik olarak saptanabilen Ph kromozomları yoktur, fakat bu hastalarda kromozom 22’de Bcr-Abl gen testi pozitiftir. KML’nin saptanmasında FISH, Ph kromozomunu tanımlayan sitogenetik testlere göre daha duyarlı bir yöntemdir. FISH Bcr-Abl geninin varlığını saptayan kantitatif bir testtir (bakınız Şekil 6). Genler DNA segmentlerinden oluşur. FISH seçilmiş DNA parçalarına, bu konuda Abl ve Bcr’ye spesifik DNA-bağlayıcı ajanları kullanır. Hem Bcr hem de Abl problerı farklı renklerde ışık yayan kimyasallarla etiketlenir. Bu renk geni içeren kromozomda, normal olarak Abl için kromozom 9 ve Bcr için kromozom 22’de görülür. FISH, KML hücrelerinde kromozom 22’ye taşınan kromozom 9 parçasını saptayabilir. FISH kan hücrelerinde Bcr-Abl’yi saptayabildiğinden KML tedavisi sonucunda dolaşımdaki KML hücrelerinin sayısında anlamlı bir düşüş olup olmadığını saptamada kullanılabilir.
Şekil 6. Floresan in situ hibridizasyon veya FISH, KML’de Bcr-Abl genini işaretlemek için floresan moleküllerini kullanan bir yöntemdir. Normal hücrelerde, iki kırmızı ve iki yeşil işaret sırasıyla normal Abl ve Bcr genlerinin lokalizasyonunu gösterir. Anormal hücrelerde, kırmızı ve yeşil işaretlerin füzyonu aracılığıyla Bcr-Abl füzyonu görülür. Genellikle sarı floresanla saptanır (oklarla gösterilmektedir).
Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR): Bcr-Abl geni moleküler analizle de saptanabilir. Kantitatif PCR testi kan veya kemik iliği hücrelerine uygulanabilen moleküler test yöntemidir. Bcr-Abl genini tanımlamak ve ölçmekte kullanılanl en duyarlı kan veya kemik iliği hücresi testidir. PCR testi az miktarda spesifik RNA veya DNA parçacıklarının daha kolay saptanabilmesi için bu parçacıkları artırır veya “genişletir”. Bu nedenle, Bcr-Abl anormalliği çok az sayıda hücrede mevcut olsa bile saptanabilir. Bir milyon hücre içinde tek bir hücre bile PCR testi ile saptanabilir. Kanda Bcr-Abl olan hücrelerin sayısını belirlemek için kantitatif PCR kullanılır; bu test yüksek sensitivite derecesi nedeniyle en fazla kullanılan ve en uygun PCR testi olmuştur.
Hastanın tedavi cevabını takip etmek için kan hücresi sayımı, kemik iliği incelemeleri, FISH ve PCR kullanılabilir. Tedavi boyunca kırmızı küre, beyaz küre, platelet ve KML hücresi sayıları düzenli olarak incelenir (bakınız Tedavi Cevabının Ölçümü.)